10 χρόνια Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου 2013 – 2023: Μια διαδρομή γεμάτη «φως»

Το Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου της Τεχνόπολης Δήμου Αθηναίων, το πρώτο βιομηχανικό μουσείο της Αθήνας, συμπληρώνει 10 χρόνια δημιουργικής παρουσίας στον πολιτιστικό χάρτη της πόλης, έχοντας υποδεχθεί περισσότερους από 150.000 επισκέπτες όλων των ηλικιών.

Με αφορμή τα «10 χρόνια ΒΜΦ», το Μουσείο έχει σχεδιάσει μια σειρά από επετειακές δράσεις που πλαισιώνουν το σταθερό πρόγραμμά του και αντανακλούν την πολύπλευρη και εξωστρεφή δραστηριότητα του.

Ημερίδα με θέμα την επανάχρηση της βιομηχανικής κληρονομιάς, απογευματινές ξεναγήσεις ενηλίκων, βιομηχανικές διαδρομές στην πόλη, μια εορταστική συναυλία, ένα διήμερο αφιερωμένο στα παιδιά καθώς και μια σειρά από ενέργειες ανανέωσης της μουσειακής έκθεσης προσκαλούν μικρούς και μεγάλους σε μια χρονιά γιορτής.

Το 2013, το ΒΜΦ άνοιξε τις πόρτες του με στόχο να αναδείξει την ιστορική αξία του παλιού εργοστασίου φωταερίου της Αθήνας που έδωσε φως και ενέργεια στην πόλη για σχεδόν 130 χρόνια. Μέσα από μια μουσειακή διαδρομή 13 στάσεων, ο επισκέπτης ανακαλύπτει ένα σπάνιο για τα ευρωπαϊκά δεδομένα βιομηχανικό μνημείο -το μοναδικό που διατηρεί όλο τον μηχανολογικό του εξοπλισμό in situ- που μέσα από την επανάχρηση παραμένει ζωντανό.

Με κεντρικό άξονα την ευαισθητοποίηση του κοινού γύρω από θέματα βιομηχανικής κληρονομιάς, το ΒΜΦ σχεδιάζει και υλοποιεί σταθερά και αδιάλειπτα όλα αυτά τα χρόνια δράσεις που έχουν στόχο να φέρουν σε επαφή όλα τα κοινά (ενήλικες, οικογένειες με παιδιά, σχολικές ομάδες, φοιτητές, έφηβοι, ειδικές ομάδες κοινού κ.ά.) με τη βιομηχανική ιστορία της πόλης με βιωματικό τρόπο.

Στη Συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 22 Μαρτίου στην Τεχνόπολη με αφορμή τον εορτασμό των «10 χρόνων ΒΜΦ», ο Δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης δήλωσε: «Το παλιό εργοστάσιο φωταερίου για 130 χρόνια έδινε φως και ενέργεια στην Αθήνα.

Από το 2013 μέχρι σήμερα, το μουσείο συνεχίζει να προσφέρει την πολύτιμη ενέργειά του σε κατοίκους και επισκέπτες της πόλης και να δίνει “φως” μέσα από την έρευνα, τον πολιτισμό και την εκπαίδευση, αποτελώντας ένα οργανικό κομμάτι της πόλης».

Ο Πρόεδρος της Τεχνόπολης Κωνσταντίνος Δέδες ανέδειξε το ζήτημα της προσβασιμότητας μιλώντας για «ένα σύγχρονο, ζωντανό και προσβάσιμο μουσείο για όλους με κάθε τρόπο», ενώ ο Διευθύνων Σύμβουλος της Τεχνόπολης Κωνσταντίνος Μπιτζάνης, αφού έκανε μια σύντομη αναδρομή παρουσιάζοντας απολογιστικά στοιχεία, τόνισε τη σημασία της διατήρησης των βιομηχανικών χώρων και την επανένταξή τους στον αστικό ιστό των πόλεων.

Η Ελένη Ράπτη, Διευθύντρια Εταιρικών Σχέσεων της εταιρείας ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ – Ελληνική Εταιρεία Ενέργειας, Μεγάλος Χορηγός στις επετειακές εκδηλώσεις, δήλωσε με τη σειρά της: «Ο χώρος αυτός είναι το δεύτερο σπίτι μας. Σεβόμενοι, λοιπόν, τις ρίζες μας, πάντα επιστρέφουμε με χαρά σε αυτό, πάντα επιστρέφουμε να στηρίζουμε τις δράσεις του ως Φυσικό Αέριο – Ελληνική Εταιρεία Ενέργειας».

Κλείνοντας, η Διευθύντρια Βιομηχανικού Μουσείου Φωταερίου Μαρία Φλώρου σημείωσε ότι πρόκειται για ένα μουσείο που δημιουργήθηκε για όλους: «Για εμάς εδώ στο ΒΜΦ, με σεβασμό στην ιστορία του χώρου, όλα είναι δυνατά σε ένα μουσείο και όλοι μπορούν να βρουν κάτι που τους εμπνέει και κάτι να τους ταιριάζει».

2023: Μια χρονιά γιορτής

Ημερίδα για τη βιομηχανική κληρονομιά

Το επετειακό πρόγραμμα εκδηλώσεων εγκαινίασε με μεγάλη επιτυχία η ημερίδα “Gas-working together: New perspectives” το Σάββατο 4 Μαρτίου στην Τεχνόπολη, θέτοντας στο επίκεντρο την επανάχρηση της βιομηχανικής κληρονομιάς στην Ευρώπη. Διακεκριμένοι επιστήμονες, ακαδημαϊκοί, επαγγελματίες και εκπρόσωποι πολιτιστικών φορέων από εφτά ευρωπαϊκές χώρες διερεύνησαν το πώς οι εγκαταστάσεις φωταερίου μπορούν να αποτελέσουν οργανικά κομμάτια του αστικού ιστού και μοχλοί ανάπτυξης των πόλεων μέσα από τη μετατροπή τους σε χώρους πολιτισμού και τεχνολογίας, παρουσιάζοντας μελέτες περιπτώσεων (case studies) μεταξύ των οποίων και το Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου που αποτελεί κορυφαίο παράδειγμα επανάχρησης.

Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε σε συν-διοργάνωση με την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «Βιομηχανικά Δελτία Απογραφής» (ΒΙΔΑ), υπό την αιγίδα του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Επιτροπής για τη Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς (TICCIH) και του Ελληνικού Τμήματος του ICOM Greece.

Απογευματινές ξεναγήσεις ενηλίκων

Από τον Μάρτιο έως τον Νοέμβριο, η ομάδα του ΒΜΦ προσκαλεί το ενήλικο κοινό να ανακαλύψει εκ νέου το Μουσείο μέσα από οργανωμένες απογευματινές ξεναγήσεις με “early drink” και ελεύθερη συμμετοχή.

Από τις 19.00 έως τις 21.00, οι επισκέπτες θα περιηγηθούν στις εγκαταστάσεις του εργοστασίου φωταερίου, θα έρθουν σε επαφή με τις μυρωδιές του, θα ακούσουν τις ιστορίες των εργαζομένων μέσα από ηχητικά τεκμήρια και θα αγγίξουν τα μηχανήματα που παραμένουν ακέραια στον χώρο. Οι ξεναγήσεις θα πραγματοποιηθούν τις Πέμπτες 30 Μαρτίου, 6, 20 και 27 Απριλίου, 11, 18 και 25 Μαΐου, 5 και 19 Οκτωβρίου, 2 Νοεμβρίου.

Βιομηχανικές διαδρομές στην πόλη

Από τον Απρίλιο έως τον Οκτώβριο, η ομάδα του ΒΜΦ, σε συνεργασία με τον επίκουρο καθηγητή ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής Γιάννη Στογιαννίδη και την Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία MONUMENTA, διοργανώνουν τέσσερις βιομηχανικούς περιπάτους με δύο θεματικές για ενήλικες και οικογένειες με παιδιά από 12 ετών.

Οι βιομηχανικές διαδρομές, με έμπνευση το εργοστάσιο φωταερίου, θα εξοικειώσουν τους συμμετέχοντες με τη μοντέρνα αρχιτεκτονική, τη βιομηχανική κληρονομιά και την αξιοποίηση των βιομηχανικών μνημείων στην καρδιά της πόλης, ενώ θα αποκαλύψουν άγνωστες πτυχές και μυστικά της νεότερης ιστορίας της πόλης. Οι βιομηχανικές διαδρομές θα πραγματοποιηθούν τις Κυριακές 23 Απριλίου, 21 Μαΐου,24 Σεπτεμβρίου, 22 Οκτωβρίου.

Συναυλία

Από τις επετειακές δράσεις για τον εορτασμό των 10 χρόνων ΒΜΦ, δεν θα μπορούσε να λείπει ένα μεγάλο, διασκεδαστικό πάρτι. Τα γενέθλια του Μουσείου θα γιορταστούν μετά μουσικής το Σάββατο 20 Μαΐου, εγκαινιάζοντας το συναυλιακό καλοκαίρι στην Τεχνόπολη.

Ο αγαπημένος καλλιτέχνης Vassilikos θα ανέβει στη σκηνή και θα παρουσιάσει το νέο του project “The Grand Duet” που μοιράζεται με τον Γιώργο Τριανταφύλλου, μια ιδέα που γεννήθηκε πριν την καραντίνα και υλοποιήθηκε μετά από αυτή, με όλη την ενέργεια και το πάθος που ακολουθεί τον καιρό της απομόνωσης.

Οι δυο τους θα μας παρασύρουν σε μια ανεπανάληπτη μουσική εμπειρία μέσα από αγαπημένα κομμάτια των Raining Pleasure, διασκευές σε εμβληματικά τραγούδια από το “Vintage” (2009), ενώ δε θα λείψουν οι αναφορές στο “Sunday Cloudy Sunday” (2013) με διασκευές του Βασίλη Τσιτσάνη που φέρνουν τον δικό τους ανατρεπτικό χαρακτήρα στη συναυλία. Και βέβαια, θα απολαύσουμε το τελευταίο του άλμπουμ “Amazing Grey” (2019) που έχει τη δική του θέση στις εμφανίσεις του Vassilikos “The Grand Duet” δημιουργώντας pop ατμόσφαιρα με σκοτεινά υποστρώματα που μαγνητίζει.

Διήμερο αφιερωμένο στα παιδιά

Το επετειακό πρόγραμμα εκδηλώσεων ολοκληρώνει ένα εορταστικό διήμερο αφιερωμένο στους μικρούς επισκέπτες και στο πιστό κοινό των οικογενειών που επισκέπτονται το Μουσείο από τη «γέννησή» του μέχρι σήμερα.

Έτσι, το Σαββατοκύριακο 14 και 15 Οκτωβρίου οι μικροί μας φίλοι θα έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν στα πιο αγαπημένα τους εκπαιδευτικά προγράμματα, όπως εικαστικά εργαστήρια, εργαστήρια χορού και STEAM, θεατρικές παραστάσεις, performances και πολλές εκπλήξεις.

Αγαπημένοι συνεργάτες του ΒΜΦ, καλλιτεχνικές ομάδες, ειδικοί στην εκπαιδευτική ρομποτική και έμπειροι παιδαγωγοί θα δώσουν το «παρών» στο μοναδικό αυτό διήμερο που θα είναι… αυστηρώς κατάλληλο για παιδιά!

Εφαρμογή επαυξημένης πραγματικότητας “Athens IndustRy”

Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, το ΒΜΦ εμπλουτίζει τη μουσειακή διαδρομή εντάσσοντας στην τελευταία στάση, στο Νέο Υδαταέριο, την καινοτόμα εφαρμογή επαυξημένης πραγματικότητας (AR) “Athens IndustRy” που έχει στόχο να προσφέρει ένα συναρπαστικό ταξίδι στον κόσμο της βιομηχανικής ιστορίας της πόλης με διαδραστικό τρόπο.

Στο ψηλότερο κτίριο της Τεχνόπολης που σήμερα λειτουργεί ως Παρατηρητήριο και προσφέρει θέα 360 μοίρες στην Αθήνα, ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να γνωρίσει, με τη βοήθεια της τεχνολογίας, γνωστές βιομηχανίες της Αθήνας που χρονολογούνται από τα μετεπαναστατικά χρόνια μέχρι και τον 20ο αιώνα.

Κατεβάζοντας την εφαρμογή και ακολουθώντας τις οδηγίες που έχουν τοποθετηθεί στον χώρο, ο επισκέπτης ανακαλύπτει εμβληματικά κτίρια της πόλης μέσα από τρισδιάστατες αναπαραστάσεις, διαδραστικά στοιχεία και άγνωστες έως σήμερα πληροφορίες.

Η εφαρμογή σχεδιάστηκε από την εταιρεία Artfygio-Τεχνών το Καταφύγιο σε συνεργασία με το Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου, το Ερευνητικό Εργαστήριο Διαχείρισης της Πληροφορίας του Τμήματος Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και την εταιρεία vDimention. Τελείται υπό την αιγίδα και χρηματοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Ανανέωση μουσειακής έκθεσης

Το ΒΜΦ εμπλουτίζει την έκθεση με δύο νέα αντικείμενα από τη συλλογή του και συγκεκριμένα δύο σφραγίδες της γαλλικής διοίκησης του εργοστασίου (1900-1937). Παράλληλα, η ψηφιοποίηση του βιβλίου των διαδρομών του φανοκόρου (1930) προσφέρει πλέον τη δυνατότητα στον επισκέπτη να το «ξεφυλλίσει» ψηφιακά μέσα από ένα ολοκαίνουριο βίντεο.

Ακόμη, μια σειρά από ηχητικά τεκμήρια με αναμνήσεις και φωνές εργαζομένων έχουν τοποθετηθεί πλέον σε συγκεκριμένα σημεία του εργοστασίου, προσφέροντας μια πιο ζωντανή και «ανθρώπινη» εκδοχή της πληροφορίας.

Τα ηχητικά τεκμήρια ενεργοποιούνται με αισθητήρα ξαφνιάζοντας τον επισκέπτη και αποτελούν νέο έκθεμα και ταυτόχρονα νέο ερμηνευτικό μέσο της έκθεσης. Επιπλέον, η αγαπημένη σειρά videos «Ιστορίες Αντικειμένων» που δημιουργήθηκε κατά την περίοδο της πανδημίας, «μεταφέρεται» στον φυσικό χώρο.

Μέσα από τη χρήση QR codes σε συγκεκριμένα σημεία ο επισκέπτης ανακαλύπτει την ιστορία επιλεγμένων εκθεμάτων από τις αφηγήσεις των ανθρώπων και των συνεργατών του Μουσείου.

Στο πλαίσιο των ενεργειών ανανέωσης του χώρου, εντός του 2023 το Πωλητήριο του ΒΜΦ που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του Μουσείου μεταφέρεται σε μεγαλύτερο χώρο σε κεντρικό σημείο της Τεχνόπολης, γειτνιάζοντας με την είσοδο του παλιού εργοστασίου.

Εκεί, θα υποδέχεται τους επισκέπτες που θα έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν με μεγαλύτερη άνεση την εντυπωσιακή συλλογή του, εμπνευσμένη από την αισθητική του εργοστασίου.

Η συλλογή περιλαμβάνει μοναδικά έργα Ελλήνων σχεδιαστών, ξεχωριστά διακοσμητικά, ιδιαίτερα κοσμήματα, πρωτότυπα δώρα, αναμνηστικά, τον κατάλογο του Βιομηχανικού Μουσείου Φωταερίου, εκδόσεις για μικρούς και μεγάλους και πολλά άλλα.

10 χρόνια ΒΜΦ σε αριθμούς

⦁ Το ΒΜΦ έχει σχεδιάσει και υλοποιήσει 10 εικαστικές και ιστορικές εκθέσεις, 10 διαφορετικές θεματικές ξεναγήσεις για μαθητές, οικογένειες, ενήλικες και ειδικές ομάδες κοινού (θεατρικές, οικογενειακές, διαδραστικές ξεναγήσεις για τυφλούς, άτομα με μειωμένη όραση ή/και άτομα με προβλήματα ακοής στη νοηματική γλώσσα, ξενάγηση μετά μουσικής, ξεναγήσεις στα αγγλικά κ.ά), 3 θεματικά late-night events για ενήλικες.

⦁ Έχει σχεδιάσει 250 Σαββατοκύριακα με εικαστικά εργαστήρια και εκπαιδευτικές δράσεις για όλη την οικογένεια, 30 διαφορετικά εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολικές ομάδες, 9 summer camps με διαφορετική θεματική κάθε χρονιά.

⦁ Από τον φθινόπωρο ως την άνοιξη, τουλάχιστον 200 μαθητές όλων των βαθμίδων επισκέπτονται κάθε μέρα το Μουσείο, ενώ από το 2021 το ΒΜΦ «ταξιδεύει» στα σχολεία της Αττικής και της επαρχίας μέσα από μία εκπαιδευτική μουσειοβαλίτσα που περιλαμβάνει 4 διαφορετικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες για παιδιά του Δημοτικού.

⦁ 130 θεατρικά κείμενα έχουν γραφτεί με θέμα την ιστορία του εργοστασίου φωταερίου και 21 έχουν παρασταθεί με φυσικό σκηνικό τα κτίρια και τα μηχανήματα του παλιού εργοστασίου.

Η πρώτη δεκαετία του Βιομηχανικού Μουσείου Φωταερίου είναι μια διαδρομή γεμάτη πρωτότυπες μουσειακές πρακτικές και καινοτόμες δράσεις, ανεκτίμητες συνεργασίες, εξωστρέφεια, σημαντικές διακρίσεις, συγκινητικές στιγμές, εκατοντάδες πολιτιστικές και εκπαιδευτικές εκδηλώσεις, χιλιάδες μικρούς και μεγάλους επισκέπτες, αμέτρητα παιδικά χαμόγελα. Είναι μια διαδρομή γεμάτη «φως».