Η Κύπρος ενεπλάκη σε μια περιπέτεια που άφησε πίσω της 15 νεκρούς αιγύπτιους κομάντος, ο Σαντάτ αποκαλεί νάνο τον Σπύρο Κυπριανού, πρόεδρο της Κύπρου.
Μια μέρα σαν σήμερα, 19 Φεβρουαρίου του 1978, άρχισε μια ιστορία που λίγοι θυμούνται και ακόμα περισσότεροι προσπαθούν να ξεχάσουν: Η Κύπρος ενεπλάκη σε μια περιπέτεια που άφησε πίσω της 15 νεκρούς κομάντος και τις σχέσεις Κύπρου – Αιγύπτου σε τεντωμένο σχοινί.
Η κρίση άρχισε ως εξής: Στις 10.45 δολοφονήθηκε έξω από το βιβλιοπωλείο του ξενοδοχείο Χίλτον της Λευκωσίας ο 60χρονος Γιουσούφ Σεμπάι, αρχισυντάκτης της εφημερίδας του Καΐρου «Al-Ahram» και προσωπικός φίλος του Προέδρου της Αιγύπτου Ανουάρ Σαντάτ· βρισκόταν στη Λευκωσία για την 6η σύνοδο του Κινήματος Αφροασιατικής Αλληλεγγύης του οποίου προέδρευε ο Βάσσος Λυσαρίδης.
Οι ένοπλοι Άραβες που κατηγορήθηκαν για τον φόνο ισχυρίστηκαν ότι ο δολοφονηθείς ήταν στη λίστα εκείνων που είχαν συνοδέψει τον Πρόεδρο Σαντάτ στην Ιερουσαλήμ. Μετά την εκτέλεση οι ένοπλοι συνέλαβαν περισσότερους από 50 ομήρους στην καφετερία του Χίλτον. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Βάσσος Λυσσαρίδης… Έπειτα από διαπραγματεύσεις, οι κυπριακές Αρχές συμφώνησαν να παραχωρήσουν αεροπλάνο στους ενόπλους να φύγουν μαζί με τους ομήρους.
Αναζητούσαν καταφύγιο
Αεροπλάνο DC8 των Κυπριακών Αερογραμμών, απογειώθηκε με 12 ομήρους (τους υπόλοιπους τους είχαν απελευθερώσει), 4 Αιγύπτιους, 3 Παλαιστίνιους, 2 Σύρους, 1 Μαροκινό, 1 Σουδανό και 1 Σομαλό, τους δύο ενόπλους Άραβες και 4μελές πλήρωμα, προς άγνωστη κατέυθυνση. Το αεροπλάνο αντιμετώπιζε σοβαρό πρόβλημα, αφού καμία χώρα δεν έδινε άδεια προσγείωσης. Αφού πέταξε πάνω από Λιβύη, Κρήτη και Σαουδική Αραβία, ο κυβερνήτης του αεροσκάφους το προσγείωσε δίχως άδεια στο Τζιμπουτί, στις 4.30 πρωινή της 19ης Φεβρουαρίου. Εκεί οι ένοπλοι διέταξαν τον κυβερνήτη να επικοινωνήσει με την Κύπρο. Ο πρόεδρος Σπύρος Κυπριανού τούς πρότεινε κυπριακά διαβατήρια και ασφαλή μετάβαση από την Κύπρο, αν το αεροπλάνο επέστρεφε στην Κύπρο. Οι οπλοφόροι δέχτηκαν και επέστρεψαν στη Λάρνακα στις 5.40 μ.μ. Κυριακή, 19 Φεβρουαρίου.
tro-ma-ktiko.gr
Αεροπλάνο γεμάτο κομάντος!
Στις 5.45μ.μ. ο Αιγύπτιος Πρωθυπουργός Μαμντούχ Σαλέμ, ενημέρωσε την κυπριακή κυβέρνηση ότι αεροπλάνο με τον αιγύπτιο υπουργό Πληροφοριών θα έφθανε στη Λάρνακα για διαπραγματεύσεις. Οι Κύπριοι υποστηρίζουν ότι ο Σαλέμ δεν ανέφερε πως στέλνονταν και στρατεύματα. Ο πρόεδρος Σαντάτ, αργότερα ισχυρίστηκε πως είπε στους Κύπριους ότι «γιοι μας έρχονται να βοηθήσουν να αντιμετωπιστεί αυτή η επιθετικότητα».
Ο κύπριος υπουργός Συγκοινωνιών και Έργων, και ο Αρχηγός της Αστυνομίας, όταν πήγαν στο αιγυπτιακό , μεταγωγικό είδαν 70 ένοπλους κομάντος και ένα στρατιωτικό όχημα. Η κυπριακή κυβέρνηση δεν είχε αντιληφθεί την αποφασιστικότητα των Αιγυπτίων και παρόλο τον ισχυρισμό της, ότι είπε στον Αιγύπτιο Πρέσβη πως δεν θα επέτρεπε στρατιωτική δράση, απέτυχε να πάρει τα στοιχειώδη προληπτικά μέτρα. Ισχυρίστηκαν αργότερα ότι ζήτησαν από το C130 να μετακινηθεί μακριά από το DC8, όμως παρατηρητές ισχυρίστηκαν ότι τα δύο αεροσκάφη βρίσκονταν ήδη πολύ κοντά το ένα με το άλλο. Οι Κύπριοι απέτυχαν να διατάξουν το αιγυπτιακό να απογειωθεί και να φύγει, αλλά ούτε και το περικύκλωσαν με στρατιωτική δύναμη για να αποτρέψουν περιπέτειες. Το μόνο που έκαναν ήταν να βάλουν ένοπλους (6) μεταξύ των δύο αεροπλάνων και μεγάλη ομάδα ένοπλων εθνοφρουρών σε απόσταση από το αεροπλάνο των Αιγυπτίων (δεν τους έβλεπαν οι Αιγύπτιοι).
Και η μάχη αρχίζει
Στις 7.25μ.μ. επιτεύχθηκε συμφωνία με τους ενόπλους, που επέμεναν να φωτογραφιστούν με τα νέα κυπριακά τους διαβατήρια.
Στις 8.25μ.μ. ο Στρατιωτικός Ακόλουθος της Αιγύπτου πήγε στο C130, σύμφωνα με την Κυπριακή Κυβέρνηση, για να δώσει τελευταίες εντολές στους κομάντος.
Μετά πέντε λεπτά, το στρατιωτικό όχημα με κομάντος βγήκε από το C130 και με ταχύτητα έφθασε στο DC8, καθώς πυροβολούσαν προς το πιλοτήριο του αεροπλάνου, με άλλους από πίσω να πυροβολούν αδιάκριτως … Σύμφωνα με τους Κυπρίους, η Εθνική Φρουρά διατάχθηκε να ανταποδώσει τα πυρά. Μια χειροβομβίδα εξερράγη στο αυτοκίνητο σκοτώνοντας τους Αιγύπτιους προτού φθάσουν καν στις σκάλες του DC8. Οι πυροβολισμοί συνεχίστηκαν επί 50 λεπτά, κατά τη διάρκεια των οποίων το αεροπλάνο των Αιγυπτίων και πήρε φωτιά, προκαλώντας των θάνατο τριών μελών του πληρώματος. Συνολικά 15 Αιγύπτιοι σκοτώθηκαν, 16 τραυματίστηκαν και οι υπόλοιποι παραδόθηκαν, 6 εθνοφρουροί, ένας αστυνομικός και ένας πολίτης Κύπριος τραυματίστηκαν.
tro-ma-ktiko.gr
Στην κηδεία των 15 Αιγυπτίων, ο Σαντάτ είπε ότι διέταξε την επίθεση στο DC8 όταν κατάλαβε ότι οι κυπριακές Αρχές θα έδιναν διαβατήρια στους δύο δολοφόνους να εγκαταλείψουν τη χώρα. Πιθανόν στο C130 να παρακολουθούσαν τις συζητήσεις μεταξύ του Πύργου Ελέγχου και του DC8.
Απειλές και ύβρεις
Μετά τη μάχη στο αεροδρόμιο άρχισε η μάχη της διπλωματίας. Ο Ανουάρ Σαντάτ εξοργισμένος, αποφασίζει τη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων της Αιγύπτου με την Κύπρο, παρά το γεγονός ότι δέχτηκε έντονες επικρίσεις για την απόφασή του να διατάξει επιδρομή σε ξένη χώρα χωρίς την άδεια των Αρχών της. Δίχως την παραμικρή αυτοσυγκράτηση αποκάλεσε τον πρόεδρο Κυπριανού «νάνο» και τον απείλησε ότι «θα πληρώσει για την προδοτική του απόφαση, που κατέληξε στο θάνατο μερικών από τα παιδιά μου», όπως είχε πει.
Οι δύο δολοφόνοι δικάστηκαν στην Κύπρο και καταδικάστηκαν σε θάνατο. Αργότερα, όμως, η ποινή τους μετατράπηκε σε ισόβια. Οι διπλωματικές σχέσεις Κύπρου και Αιγύπτου αποκαταστάθηκαν στις 30 Μαΐου 1984, επί προεδρίας Χόσνι Μουμπάρακ.
